Het kiezen van de juiste warmtepomp is best een klus. Er zijn zoveel opties, merken en technische specificaties dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Ik snap dat volkomen – zelf ben ik daar ook doorheen gegaan toen ik mijn eerste warmtepomp adviseerde aan een klant. Maar geen zorgen, met de juiste aanpak maak je een slimme keuze die jarenlang meekan.
De sleutel zit hem in het vergelijken van de juiste aspecten. Niet alleen de prijs, maar ook rendement, geschiktheid voor jouw woning en de totale kosten over de jaren heen. Want eerlijk is eerlijk: een goedkope warmtepomp die niet past bij jouw situatie kost je uiteindelijk meer dan een iets duurdere die wél optimaal presteert.
De verschillende typen warmtepompen op een rij
Laten we beginnen met de basis: welke types warmtepompen zijn er eigenlijk? Er zijn drie hoofdcategorieën die je tegenkomt, elk met hun eigen voor- en nadelen.
De lucht-water warmtepomp is veruit het populairst. Deze haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt dat om water te verwarmen voor je radiatoren of vloerverwarming. Het voordeel? Relatief betaalbaar en geschikt voor de meeste woningen. Het nadeel is dat het rendement afneemt bij vriestemperaturen. Ik zie regelmatig dat mensen zich daarover zorgen maken, maar in de praktijk valt het mee – moderne pompen werken nog prima tot zo’n -15 graden.
Dan heb je de bodem-water warmtepomp, ook wel geothermische warmtepomp genoemd. Deze gebruikt warmte uit de bodem via boringen of horizontale leidingen. Het rendement is fantastisch – vaak een COP van 4 tot 5 – maar je hebt wel vergunningen nodig en de installatiekosten zijn aanzienlijk hoger. Deze is vooral interessant voor nieuwbouwwoningen of als je toch al grote verbouwingen plant.
Tot slot is er de hybride warmtepomp. Dit is eigenlijk een slimme combinatie met je bestaande cv-ketel. Bij normale temperaturen doet de warmtepomp het werk, bij extreme kou springt de ketel bij. Perfect als tussenstap naar volledig gasloos, en vaak veel betaalbaarder dan meteen volledig overstappen.
Rendement vergelijken: COP en SCOP uitgelegd
Het rendement van een warmtepomp wordt uitgedrukt in COP en SCOP. Klinkt ingewikkeld, maar het is eigenlijk best logisch. De COP (Coefficient of Performance) geeft aan hoeveel warmte je krijgt per verbruikte eenheid stroom. Een COP van 4 betekent dat je 4 kWh warmte krijgt voor elke kWh stroom die je verbruikt. Niet slecht toch?
Maar er is een addertje onder het gras: die COP wordt gemeten onder ideale omstandigheden. In de praktijk schommelt het rendement door het jaar heen. Daarom hebben we de SCOP (Seasonal Coefficient of Performance). Dit is het jaargemiddelde rendement en geeft een realistischer beeld van wat je kunt verwachten.
Uit ervaring kan ik je vertellen dat een SCOP van minimaal 3,5 voor een lucht-water warmtepomp prima is. Alles boven de 4 is echt goed. Voor bodem-water pompen ligt die lat hoger – daar mag je gerust een SCOP van 4,5 of hoger verwachten. Deze cijfers vind je altijd op het energielabel van de warmtepomp, dus vergelijk ze zeker.
Let wel op dat het rendement ook afhangt van je woning. Een goed geïsoleerd huis met vloerverwarming haalt betere prestaties dan een slecht geïsoleerde woning met oude radiatoren. Warmtepompen werken het efficiëntst bij lage aanvoertemperaturen.
Het juiste vermogen bepalen voor je woning
Een van de meest gemaakte fouten is het verkeerd inschatten van het benodigde vermogen. Te klein, en je warmtepomp draait constant op volle toeren zonder je huis warm te krijgen. Te groot, en je hebt onnodig hoge aanschafkosten plus een warmtepomp die constant aan en uit schakelt – dat is slecht voor de levensduur.
Het vermogen wordt uitgedrukt in kilowatt (kW) en hangt af van verschillende factoren. De grootte van je woning is belangrijk, maar nog belangrijker is het isolatieniveau. Een goed geïsoleerde woning van 150 vierkante meter heeft vaak minder vermogen nodig dan een slecht geïsoleerde woning van 120 vierkante meter.
Daarom raad ik altijd aan om een warmteverliesberekening te laten uitvoeren door een erkend installateur. Die kijkt naar je woningoppervlak, isolatie, raamoppervlak, orientatie en nog veel meer factoren. Ja, dat kost wat extra, maar het voorkomt dure fouten.
Als vuistregel kun je aanhouden dat je voor een gemiddeld geïsoleerde woning ongeveer 80 tot 120 watt per vierkante meter nodig hebt. Voor een goed geïsoleerde woning is dat vaak tussen de 50 en 80 watt per vierkante meter. Maar nogmaals: laat het doorrekenen, want elke situatie is anders.
Geluidsniveau en plaatsing: waar moet je op letten
Iets waar veel mensen niet bij stilstaan totdat de buren komen klagen: het geluidsniveau van je warmtepomp. Vooral lucht-water warmtepompen produceren geluid door de ventilator en compressor. Het geluidsniveau ligt meestal tussen de 40 en 60 decibel – vergelijkbaar met een normale gesprek.
Dat klinkt misschien niet veel, maar ’s nachts in een stille buurt kan het wel opvallen. Daarom hebben de meeste gemeenten regels over geluidsnormen. Vaak mag het ’s nachts niet meer dan 45 decibel zijn op de perceelsgrens. Check dit dus even bij je gemeente voordat je een keuze maakt.
De plaatsing speelt ook een belangrijke rol. Zet de buitenunit niet direct tegen een muur of in een hoek waar het geluid kan weerkaatsen. Een afstand van minimaal 3 meter van slaapkamerramen is verstandig. En als je buren dichtbij zitten, overleg dan even met ze. Een beetje goede communicatie voorkomt veel gedoe achteraf.
Moderne warmtepompen hebben vaak een silent modus voor ’s nachts. Dan draait de ventilator langzamer en is het geluid minder, maar wel ten koste van het rendement. Sommige merken zoals NIBE en Daikin hebben speciale geluidsarme modellen – die kosten wat meer, maar kunnen de investering waard zijn als geluid een issue is in jouw situatie.
Merken en prijzen: wat krijg je voor je geld
De warmtepompenmarkt is behoorlijk volwassen geworden de laatste jaren. Er zijn veel goede merken, maar ook een paar die je beter kunt mijden. Uit mijn ervaring presteren merken zoals NIBE, Daikin en Mitsubishi consistent goed. Ze hebben een breed servicenetwerk en onderdelen blijven lang leverbaar.
Voor lucht-water warmtepompen kun je rekenen op prijzen tussen de 5.000 en 15.000 euro, exclusief installatie. De goedkoopste modellen zitten rond de 5.000 euro, maar dan krijg je vaak een eenvoudiger regelsysteem en minder luxe features. Voor een kwaliteitsmodel van een A-merk betaal je eerder 8.000 tot 12.000 euro.
Bodem-water warmtepompen zijn een stuk duurder: tussen de 15.000 en 25.000 euro. Het grootste deel van die kosten zit in de grondwerkzaamheden en boringen. Hybride warmtepompen zijn juist betaalbaarder: tussen de 3.500 en 7.000 euro.
Kijk niet alleen naar de aanschafprijs, maar ook naar de garantievoorwaarden. Veel merken geven 2 jaar volledige garantie en 5 jaar op de compressor. Sommige bieden tegen betaling uitgebreide garanties aan. Voor zo’n grote investering is dat zeker het overwegen waard.
Subsidies en financiële aspectos
Gelukkig hoef je niet alles zelf te betalen. Er zijn verschillende subsidies die de pijn verzachten. De belangrijkste is de ISDE-subsidie van het Rijk. Voor 2024 kun je tussen de 2.000 en 3.500 euro subsidie krijgen, afhankelijk van het type warmtepomp.
Wel zijn er voorwaarden aan verbonden. Je warmtepomp moet voldoen aan minimum vermogen en SCOP-eisen. Check dit altijd even op de website van RVO voordat je een keuze maakt. Het zou zonde zijn als je net de verkeerde kiest en de subsidie misloopt.
Daarnaast geldt er 21% btw in plaats van de normale 9% als je woning ouder is dan twee jaar. Dat scheelt ook weer een paar honderd euro. Sommige gemeenten hebben lokale subsidies bovenop de rijkssubsidie. Even googelen naar jouw gemeente plus warmtepomp subsidie kan verassend zijn.
De terugverdientijd varieert behoorlijk. Voor een lucht-water warmtepomp die 800 euro per jaar bespaart op gaskosten, denk je aan ongeveer 7 tot 10 jaar. Bij de huidige energieprijzen kan dat sneller zijn. Bodem-water pompen hebben een langere terugverdientijd door de hogere aanschafkosten, maar presteren ook beter.
Installatie-eisen en praktische overwegingen
Een warmtepomp installeren is meer dan alleen een apparaat neerzetten. Voor lucht-water warmtepompen heb je buitenruimte nodig voor de unit en binnenruimte voor het buffervat. Dat vat kan behoorlijk groot zijn – tussen de 100 en 300 liter – dus check of je genoeg ruimte hebt in je meterkast of bijkeuken.
Voor bodem-water warmtepompen wordt het complexer. Je hebt een vergunning nodig van je gemeente en vaak ook van de provincie. Er moet grondonderzoek gedaan worden en de installatie duurt langer door de grondwerkzaamheden. Plan daar minstens een paar weken extra voor in.
Laat de installatie altijd doen door een erkend installateur. Dat is niet alleen voor de garantie, maar ook voor je verzekering en eventuele subsidies. Een slechte installatie kan het rendement drastisch verminderen en tot problemen leiden.
Vergeet ook het onderhoud niet mee te rekenen. Een jaarlijkse controle kost tussen de 100 en 200 euro, maar verlengt wel de levensduur flink. Een goed onderhouden warmtepomp gaat gemakkelijk 15 tot 20 jaar mee. Sommige fabrikanten eisen jaarlijks onderhoud voor behoud van de garantie.
Veelgemaakte fouten bij het vergelijken
Na jaren in de sector zie ik steeds dezelfde fouten voorbijkomen. De grootste fout is focussen op alleen de aanschafprijs. Een warmtepomp van 6.000 euro die slecht presteert kost je uiteindelijk meer dan een model van 9.000 euro dat wel goed werkt.
Een andere veelgemaakte fout is geen rekening houden met het isolatieniveau van je woning. Als je huis slecht geïsoleerd is en je hebt nog oude radiatoren, dan haalt een warmtepomp nooit de beloofde prestaties. Investeer dan eerst in betere isolatie of overweeg een hybride systeem.
Ook zie ik vaak dat mensen de subsidie niet benutten. Soms omdat ze er niet van weten, soms omdat ze denken dat het te ingewikkeld is. Maar we praten over duizenden euro’s – dat is toch zonde om te laten liggen?
Ten slotte wordt het geluidsniveau vaak onderschat. Controleer altijd de gemeentelijke regels en bedenk van tevoren waar je de unit gaat plaatsen. Want als de buren gaan klagen, wordt het een duur en vervelend verhaal.
Het vergelijken van warmtepompen hoeft niet ingewikkeld te zijn als je weet waar je op moet letten. Neem de tijd voor je keuze, laat je goed adviseren en vergeet de subsidies niet. Dan maak je een keuze waar je jaren plezier van hebt.
Veelgestelde Vragen over Warmtepompen
1. Wat zijn de verschillende typen warmtepompen?
Er zijn drie hoofdcategorieën warmtepompen: lucht-water, bodem-water en hybride warmtepompen. Lucht-water pompen zijn populair en betaalbaar, bodem-water pompen hebben een hoger rendement maar hogere installatiekosten, en hybride systemen combineren een warmtepomp met een cv-ketel.
2. Hoe vergelijk ik het rendement van warmtepompen?
Rendement wordt uitgedrukt in COP (Coefficient of Performance) en SCOP (Seasonal Coefficient of Performance). COP meet efficiëntie onder ideale omstandigheden, terwijl SCOP een jaargemiddelde geeft. Een SCOP van 3,5 is goed voor lucht-water pompen; 4,5 of hoger voor bodem-water pompen.
3. Hoe bepaal ik het benodigde vermogen van een warmtepomp?
Het vermogen hangt af van de grootte en isolatie van je woning. Een warmteverliesberekening door een erkend installateur wordt aanbevolen. Als vuistregel geldt 80-120 watt per vierkante meter voor gemiddeld geïsoleerde woningen.
4. Waar moet ik op letten bij het geluidsniveau van een warmtepomp?
Lucht-water warmtepompen produceren geluid tussen 40 en 60 decibel. Plaats de buitenunit niet tegen muren of in hoeken om geluidsoverlast te minimaliseren. Overleg met buren en controleer gemeentelijke geluidsnormen.
5. Welke merken warmtepompen zijn het beste?
Merken zoals NIBE, Daikin en Mitsubishi staan bekend om hun betrouwbaarheid en goede service. Prijzen voor lucht-water pompen variëren van 5.000 tot 15.000 euro, en bodem-water pompen van 15.000 tot 25.000 euro.
6. Welke subsidies zijn beschikbaar voor warmtepompen?
De ISDE-subsidie biedt tussen de 2.000 en 3.500 euro, afhankelijk van het type warmtepomp. Er zijn voorwaarden aan verbonden, zoals minimale vermogen- en SCOP-eisen. Daarnaast geldt een verlaagd btw-tarief voor oudere woningen en mogelijk extra lokale subsidies.
7. Wat zijn de installatie-eisen voor warmtepompen?
Voor lucht-water pompen heb je buitenruimte voor de unit nodig en binnenruimte voor een buffervat. Bodem-water pompen vereisen vergunningen en grondwerkzaamheden. Zorg voor installatie door een erkend installateur voor garantie en subsidies.
8. Wat zijn veelgemaakte fouten bij het kiezen van een warmtepomp?
Veel mensen focussen op de aanschafprijs in plaats van prestaties, houden geen rekening met isolatieniveau, benutten subsidies niet, en onderschatten het geluidsniveau. Zorg voor goede voorlichting en advies.